Begin oktober heeft het IRS bericht dat SBR is aangetroffen in Nederland. Inmiddels zijn meer monsters onderzocht. Het feit dat het is aangetoond, leidt tot vele vragen. De belangrijkste vragen en antwoorden heeft het IRS voor u op een rij gezet.
Bekijk hier alle vragen en antwoorden:
Waar is SBR in Nederland aangetroffen?
In 2025 is het aangetroffen in Limburg en Flevoland.
In welke gewassen komt SBR voor?
SBR is in Nederland tot op heden alleen nog maar in suikerbiet aangetoond. Andere gewassen zijn nog maar heel beperkt onderzocht in Nederland. Uit Duitsland weet het IRS echter ook dat het schade kan veroorzaken in aardappelen, peen, uien, rabarber, aardbei en selderij.
Wat zijn de symptomen van SBR en RTD/Stolbur?
SBR veroorzaakt in suikerbiet gele bladeren. Opvallend is dat de nieuw gevormde jonge bladeren vaak langwerpig en spits, lancetvormig zijn. De wortel vertoont bruine vaatbundels.
De eerste symptomen bij RTD zijn slapende suikerbieten op het heetst van de dag in juli. Later treedt vergeling en necrose van de oudste bladeren op. Bietenwortels zijn daarbij vaak slap met een rubberachtige structuur. Bij aardappelen veroorzaken de ziekten roodgekleurde bladeren in de kop van de plant. Daarnaast zijn luchtknollen zichtbaar. Indien het loof van de meeste planten dood is, dan is te zien dat het loof van aangetaste planten nog groen is. Knollen hebben een rubberachtige structuur. Bij doorsnijden van de aardappelen zijn vaak bruine ringen te zien, wat leidt tot een slechte bakkleur.
Is het probleem opgelost als ik stop met het telen van suikerbieten?
Nee, het probleem is daarmee niet opgelost. De ziekten hebben zeer brede waardplantreeksen en veroorzaken schade in vele gewassen.
Wat is het verschil tussen SBR en RTD/Stolbur?
SBR is veroorzaakt door de bacterie Candidatus Arsenophonus phytopathogenicus (ARSEPH). RTD (Rubbery Taproot Disease) wordt veroorzaakt door het phytoplasma Candidatus Phytoplasma solani (PHYPSO). In suikerbieten heet het RTD. In aardappelen is het stolbur genoemd.
Wat is de vector van SBR en RTD/Stolbur?
Beide ziekten worden overgebracht door glasvleugelcicaden, waarbij de rietglasvleugelcicade, Pentastiridius leporinus, de belangrijkste vector is. Ook de brandnetelglasvleugelcicade, Hyalesthes obsoletus, en de glasvleugelcicade Reptalus artemisiae kunnen de ziekten overbrengen. De laatste komt niet in Nederland voor.
Hoe zijn de ziekten vast te stellen?
In het laboratorium met DNA-testen zijn de beide ziekten vast te stellen. IRS kan daarbij helpen.
Het is belangrijk om de ziekten in een vroeg stadium te signaleren, zodat we met de hele sector ervoor kunnen zorgen dat dit probleem beheersbaar blijft. Beide pathogenen kunnen naast suikerbieten ook andere gewassen aantasten, waaronder aardappelen, rode bieten, peen, uien en diverse andere gewassen.
De symptomen in suikerbieten lijken sterk op symptomen veroorzaakt door verticillium, vergelingsziekte en magnesiumgebrek. Bij twijfel kunt u contact opnemen met uw teeltadviseur. Deze kan diagnostische monsters insturen naar het IRS voor laboratoriumanalyse. Om een beter inzicht te krijgen in de verspreiding van SBR en RTD verricht IRS ook onderzoek aan andere akkerbouwgewassen en zal een monitoringssysteem opzetten in 2026. Zie ook: ‘IRS Diagnostiek helpt oorzaak slechtgroeiende bieten te achterhalen’.
Wat moet ik als teler doen als de ziekten op mijn perceel worden aangetroffen?
Op het moment dat het is aangetroffen en het nog vroeg in het seizoen is, dan is het advies om vroeg te oogsten, vervolgens een kerende grondbewerking uit te voeren, de grond zwart te houden of een gewas zoals bladrammenas te telen, dat geen waardplant is voor de larven (nimfen) van de glasvleugelcicade. Teel in elk geval geen wintergranen na een aangetast gewas, omdat de glasvleugelcicade hierop haar levenscyclus kan voltooien.
SBR en RTD leiden tot lage suikergehaltes. Zien we dat in Nederland ook?
In Nederland is de situatie gelukkig nog beperkt. Tot nu toe zijn slechts milde symptomen waargenomen. Op basis van de huidige bevindingen verwachten we geen negatieve invloed op het suikergehalte bij de oogst. Toch is het van groot belang om nu al maatregelen te nemen, zodat verdere verspreiding en opbouw van de ziekte in de komende jaren kan worden voorkomen.
Meer informatie
Lees meer over glasvleugelcicaden, SBR en RTD in de volgende IRS-artikelen:
- Herkomst en verspreiding SBR en RTD
- Monitoring glasvleugelcicaden van start
- Extra monitoring nieuwe ziektes SBR en RTD
- Teelthandleiding cicaden
- Teelthandleiding SBR
- Teelthandleiding RTD
Bron en beeld: IRS
