Akkerbouwer Thale Hulshof uit Exloo (Dr.) protesteerde woensdag mee. Hij vindt het niet meer dan logisch. "De akkerbouw is nutteloos zonder veehouders. Mest zorgt voor een duurzame bodem. Zonder die mest verschraalt alles." Net als Hulshof kunnen veel akkerbouwers terugkijken op een succesvolle actiedag. Een verslag.
De beelden van de trekkers op de snelweg bij Bilthoven zijn indrukwekkend. Rijen dik en ogenschijnbaar oneindig ver. Diep in de nacht vertrokken de boeren voor de tweede keer in korte tijd richting de Randstad. De actiebereidheid blijkt nog groter dan op 1 oktober. De tweede halte, het Malieveld in Den Haag, wordt door sommige boeren zelfs niet bereikt. Terwijl een gedeelte van de protestgangers rond zes uur al huiswaarts keert, staan hun collega’s aan de andere kant van de snelweg nog vast.
Zwarte Cross
Het Malieveld staat woensdagmiddag stampvol met trekkers. De sfeer is ludiek. Er worden hamburgers gebakken, veel bier gedronken en zo nu en dan steekt een baldadige boerenzoon vuurwerk af. Met de ogen dicht zou je je ook op de Zwarte Cross kunnen wanen. Ware het niet dat er wel degelijk een serieuze ondertoon aan de ‘festivaldemonstratie’ zit. Getuige de vele leuzen op de protestborden. Opgekropte woede over de regeltjes, die al sinds het vorige protest naar aanleiding het mestoverschot in de jaren negentig, over de sector zijn gestort.
De stikstofproblematiek is de druppel die de emmer deed overlopen. In Groningen liep het uit de hand, waardoor minister Fred Grapperhaus zich genoodzaakt zag om de binnenstad van Den Haag door het leger te laten te barricaderen. Een legerhelikopter cirkelt boven de stad en ME-busjes zijn op iedere hoek van de straat te vinden. Het Binnenhof en het centrum blijven buiten schot. Alles wat maar een jasje van een willekeurige fabrikant aan heeft of met een bierblikje in de hand richting de agenten loopt, wordt vriendelijk verzocht om zich naar de Koekamp te begeven.
Ontwrichte gezinnen
Sieta van Keimpema loopt als voorvrouw van de protestactie af en aan. Een interviewtje met de NOS hier en gesprekje met het Reformatorisch Dagblad daar. Eenmaal op het podium vraagt ze keer om keer aan de boeren om vooral rustig en respectvol te blijven. “Rutte heeft zich laf teruggetrokken, zoals de meeste van dit kabinet, achter een muur van geweld, intimidatie en uitlokking. En als er iets is wat we niet gaan doen, is ons uit laten lokken door iemand die hier niet eens durft te zijn. Dit kabinet lijkt een burgeroorlog uit te willen lokken.” In haar volgende woorden stookt ze het vuurtje toch aan. “Schande, dat jullie je boeren, kleineren, zo tot woede en wanhoop hebben gedreven. Er werd schande gesproken over het uit de hand gelopen protest in Groningen. De ontwrichte deur was echter al na een dag vervangen, terwijl de Groningse boeren al jarenlang met ontwrichte levens, bedrijven en gebouwen zitten. Schande, dit kabinet bestaat uit rovers en slopers.”
Nertsenhouder Leon Hutten waarschuwde de boeren voor het risico van een sanering van een complete sector, zoals ook met de nertsenhouderij is gebeurd. “Wij zijn allemaal hardwerkende mensen, die er potverdorie voor zorgen dat de mensen in Den Haag iedere dag eten op het bod hebben.” Hij deelde ook een sneer uit richting landbouwminister Carola Schouten, die woensdag schitterde door afwezigheid. “Als zij echt een boerendochter was geweest, dan was zij hier geweest.”
"Stikstof was eigenlijk best wel een prettig goedje, totdat het RIVM zich er mee ging bemoeien."
Varkenshouder Johnny Hogenkamp uit Dalfsen sprak namens de Producenten Organisatie Varkenshouderij (POV) het publiek toe. “Op 1 oktober heeft Schouten ons gehoord, maar ze heeft niet geluisterd. De maat is vol. We hebben te maken met een overheid die beleid maakt op basis van willekeur en aannames van goochelaars. Een overheid die vaker van beleid wisselt dan van onderbroek. Farizeeërs zijn het.” Jeroen van Maanen van Farmers Defence Force richtte zijn peilen op het RIVM. “Stikstof is geen probleem en zal het ook nooit worden. Stikstof is een teken van leven. Stikstof was eigenlijk best wel een prettig goedje, totdat het RIVM zich er mee ging bemoeien. Door het RIVM is de stikstofpuppy uitgegroeid tot een valse stikstofhond. Nou ik zeg u dit: De aarde kan best zonder RIVM. De boer kan echter niet zonder de aarde en de aarde niet zonder de boer.”
Politici steunen boeren
“Laten we niet te opgetogen zijn met beloftes van politici. Ook niet van Baudet, SGP en Wilders. Want wat is er van al die eerdere beloftes terechtgekomen?” Farmers Defence Force probeerde woensdagmiddag het enthousiasme van de protesterende boeren nog wat te temperen. Toch konden de politiek gedreven landbouwsympathisanten bij strijdbare taal rekenen op een open doekje.
Politici Thierry Baudet van het Forum voor Democratie en Roelof Bisschop van de SGP gaven de boeren precies wat ze wilden. Een stortvloed aan complimenten en verwijzing naar het Duitse stikstofmodel. Theo Hiddema (FvD) gaf zijn visie op het boerenprotest. “Hier staan mensen met een echt beroep, met echte zorgen. Door jullie acties is de trekker uit de vergetelheid geraakt. De trekker staat nu symbool voor trots, opstand, protest.” Geert Wilders ging daar op door. “Jullie zijn gezinsbedrijven zijn in gevaar en er is geen beter argument om te protesteren dan dat. Blijf komen, blijf demonstreren. Zolang jullie je trekker thuis laten, verandert er niets in Den Haag.”
Na de laatste woorden van Wilders wordt de muziek in gestart. Sommige boeren blijven nog even hangen. Anderen maken zich op voor een lange reis naar huis, want morgen moet er weer gemolken, gevoerd of geoogst worden. (Voorlopig) Weer over tot de orde van de dag….
(Tekst en foto's: Martin de Vries)
