De consumentenprijs van brood is vanaf mei gestegen naar 109 punten (2010=100). De tarweprijs af boerderij is vanaf 2013 sterk gedaald door de omvangrijke voorraden wereldwijd. Het afgelopen jaar is deze prijs echter weer iets opgelopen en in juli 2017 uitgekomen op 98 punten. Producenten van brood en broodproducten dekken de prijsrisico’s en grondstofvoorziening veelal af via contracten. Hun verkoopprijzen zijn weinig afhankelijk van de actuele ontwikkelingen op de wereldtarwemarkt.
Bekijk de gehele grafiek op de website van Agrimatie.
Prijsontwikkeling
De telersprijzen voor graan fluctueren van jaar tot jaar en zijn sterk afhankelijk van de situatie op de wereldgraanmarkt. De prijs af boerderij is de afgelopen jaren gedaald van ruim 150 punten medio 2012 tot 84 punten in juli 2016 (2010=100). Vanaf augustus 2016 zijn de telersprijzen geleidelijk gestegen en vanaf januari 2017 gestabiliseerd op 98 punten. Desondanks overheerst de prijsdruk die samenhangt met de zeer omvangrijke wereldvoorraden en de berichten over goede tarweproductie in onder andere de Oekraïne en met name Rusland.
Ook de sterke eurokoers zet de Europese exportpositie onder druk. Hierdoor zullen de prijzen van tarwe naar verwachting laag blijven. De prijsindex voor bakkerijproducten (PPI) vertoont een licht stijgende tendens. Deze is begin 2016 licht gedaald tot onder 111 punten, maar ligt in juli op 112 punten (2010=100). De stabiele prijs houdt verband met het afdekken via contracten van de grondstofvoorziening en de bijbehorende prijsrisico's door producenten van brood en broodproducten.
De consumentenprijzen hebben sinds begin 2016 een vrij stabiel verloop gekend, maar sinds mei 2017 is de consumentenprijs van brood, broodproducten en gebak gestegen. In juli 2017 kwam deze uit op 109 punten. De veranderende telersprijzen hebben op korte termijn weinig effect op de producenten- en consumentenprijzen.
Keten
Brood is te koop in supermarkten, die het betrekken van industriële bakkerijen, en bij ambachtelijke bakkers. De laatsten kopen grondstoffen bij de groothandel voor bakkerijgrondstoffen. Industriële bakkerijen kopen meel of melanges vaak rechtstreeks van de Nederlandse maalindustrie. Die koopt baktarwe voornamelijk op de wereldmarkt via traders en handelaren. De laatsten kopen tarwe rechtstreeks van collecteurs, boeren of via termijnmarkten.
Toelichting op drie niveaus
Ruim 80% van het brood wordt verkocht in de supermarkten. Er zijn nog ongeveer 2.300 ambachtelijke bakkers in Nederland, maar het aantal is dalend. Industriële bakkerijen produceren het brood voor de supermarkten.
Het aantal industriële bakkerijen is klein en de markt is geconcentreerd. Twee Nederlandse industriële bakkerijen produceren 40 tot 60% van het brood en banket. Meel wordt vaak rechtstreeks gekocht bij maalderijen. De grootste maalderij in Nederland is Meneba, die een aandeel heeft van 65%. Daarnaast kent Nederland twee middelgrote maalderijen en een aantal kleinere. Zij importeren gezamenlijk rond de 80% van de tarwe, voornamelijk uit Frankrijk en Duitsland.
Het merendeel van de 1,3 miljoen ton tarwe die jaarlijks door een kleine 9.000 Nederlandse akkerbouwers wordt geproduceerd, is zachte tarwe. Deze is minder geschikt als baktarwe en wordt grotendeels benut als veevoer. Slechts zo'n 100.000 ton van het in Nederland geproduceerde graan – vooral tarwe – wordt verwerkt door de Nederlandse maalindustrie.
Prijsvorming
Ten opzichte van de prijzen af boerderij zijn de consumentenprijzen en producentenprijzen zeer stabiel. Industriële bakkerijen hebben vaak langlopende relaties met supermarkten, door de complexiteit van het productieproces en de specificaties van hun afnemers. Soms worden meerjarige contracten opgesteld. Prijzen worden daarin niet vastgelegd. De grondstoffen bestaan behalve uit meel, uit ingrediënten als oliën en vetten, suiker, eieren, en enzymen of halffabricaten (mixen) en broodverbetermiddelen. Ook prijsontwikkelingen in deze ketens beïnvloeden de producentenprijs. De beurs van Rouen is een belangrijk ijkpunt voor de prijs waarvoor industriële bakkerijen inkopen. Zij stellen contracten op met maalderijen om hoeveelheden af te dekken. De graanprijs af boerderij fluctueert van jaar tot jaar en is sterk afhankelijk van de vraag- en aanbodontwikkelingen op de mondiale markt. Het weer heeft grote invloed. De graanprijs bestaat uit een basisprijs en een toeslag voor kwaliteit.
Prijsindices
De prijsindex af boerderij betreft de prijzen van Nederlandse zachte tarwe en spelt en niet die van de wereldmarktprijs van harde tarwe.
Bron: Agrimatie
