Schadelijke aaltjes in de bodem kun je bestrijden door tijdelijk een zuurstofloze omgeving te creëren. Door een bodem af te dekken met folie, of onder water te zetten, gaan anaerobe bacteriën vetzuren produceren die dodelijk zijn voor veel aaltjes. "Alleen moet je daar soms wel even op wachten", weet Leendert Molendijk, bodemexpert bij Wageningen UR. Onder andere met een eiwit, dat bij wijze van ‘bacterievoeding’ in de bodem kan worden gebracht, proberen Molendijk en zijn projectpartners het proces te versnellen. "Daardoor is een teler zijn grond minder lang kwijt."
Anaërobe grondontsmetting
Het principe van anaerobe grondontsmetting is bij toeval ontdekt in de Tweede Wereldoorlog. Bollenkwekers bij wie het land na het doorsteken van een dijk gedurende de zomermaanden onder water was komen te staan, merkten dat ze in het seizoen na de drooglegging ineens geen last hadden van aaltjes. "Maar algauw werd duidelijk dat die methode van inundatie niet overal kon werken", vertelt Molendijk. "Een aspergeteler in Limburg heeft bijvoorbeeld zo’n lage grondwaterstand, die krijgt zijn land nooit voor een langere periode onder water zonder daar continu heel veel water – met zuurstof – op te pompen."
In plaats van een laag water kan een teler zijn akker ook afdekken met plastic, aldus Molendijk. "Zeker wanneer je daarbij ook extra organische stof in de grond werkt, bijvoorbeeld in de vorm van gras, gaan de bacteriën ook vluchtige vetzuren produceren. Het nadeel is dat dit vrij lang kan duren. Een teler kan bij deze methode zijn grond wel twee maanden kwijt zijn en de resultaten zijn wisselend."
Puur eiwit
Afgelopen jaar heeft Wageningen UR veldproeven uitgevoerd met een alternatief voor gras als organische voeding voor de bacteriën. Het product Herbie® van het bedrijf Thatchtec bevat onder andere plantaardig eiwit dat uit reststromen van de agro-industrie wordt gewonnen. "Uit de veldproeven is gebleken dat grond die met dit product wordt bewerkt en wordt afgedekt met plastic folie soms al binnen twee tot drie weken vrij is van aaltjes", vertelt Molendijk. "Bovendien worden er meer aaltjes gedood dan op proefvelden die we alleen maar afdekten zonder eiwit of andere organische stof", aldus Molendijk.
Niet chemisch
"Deze manier van anaerobe bodemontsmetting zou je biologische grondontsmetting kunnen noemen, omdat het geen gebruik maakt van synthetische chemicaliën als methylbromide of monam. Toch heb ik het liever gewoon over 'anaërobe grondontsmetting', omdat het hier niet gaat om het gebruik van een schimmel of een biologische antagonist van bodemaaltjes."
De veldproeven laten zien dat de bodem bij deze methode niet wordt gesteriliseerd, zoals dat wel gebeurt bij stomen. Molendijk: "Dat betekent dat er nog wel degelijk gunstige bodemorganismen in leven blijven, die na het weghalen van de afdekfolie voor een nieuw bodemevenwicht kunnen zorgen."
Lastig plastic
Molendijk ziet nog diverse knelpunten op het gebied van bodemontsmetting die hij wil oplossen. "Het afdekken van een bodem met folie is tijdrovend, lastig en relatief duur. En hoe langer je het plastic moet laten liggen, hoe groter de kans dat er door weer, wind, vogels of andere dieren gaten in komen, waardoor alsnog zuurstof in de bodem komt. Daarom testen we nu ook een afdekking op basis van zetmeel."
Een ander punt is de prijs van het product dat de ontsmetting kan verbeteren, zo stelt de onderzoeker. "Voor een lelie- of aspergeteler kan het nu wel uit, maar voor bijvoorbeeld een aardappelteler is dat nog niet aan de orde."
Topje van de ijsberg
Het middel monam, waar nu een moratorium voor geldt, werd in ons land tot voor kort op 6.000 ha gebruikt. Het moratorium was voor het ministerie van Economische Zaken aanleiding om versneld onderzoek te laten doen naar alternatieven. "Let wel, die 6.000 ha was natuurlijk slechts het topje van de ijsberg", stelt Molendijk. "Uiteindelijk heeft wel een derde deel van het akker- en tuinbouwareaal last van teveel schadelijke aaltjes. Dit onderzoek is dan ook voor heel veel telers van groot belang."
Geslaagde Publiek Private Samenwerking
Het project over anaërobe bodemontsmetting is een voorbeeld van een geslaagde Publiek Private Samenwerking, in dit geval tussen de bedrijven Agrifirm, Thatchtec, en BLGG, en Wageningen UR.
Meer informatie
Wageningen UR
Droevendaalsesteeg 4
6708 PB Wageningen
T.: +31 (0)317 480100
W.:www.wageningenur.nl
