De consumentenprijs van brood is stabiel: de prijsindex ligt in augustus op 99 punten (2015=100), op hetzelfde niveau als vorig jaar. De telersprijzen voor tarwe waren vanaf 2013 sterk gedaald door omvangrijke voorraden wereldwijd.
Door de lagere tarweoogst van dit jaar in de EU en andere moniale tarwegebieden is de prijs af boerderij in augustus 2018 sterk opgelopen tot 123 punten, wat 28% hoger is dan vorig jaar. De verkoopprijzen van producenten van brood en broodproducten zijn in de afgelopen periode nauwelijks veranderd. Deze prijzen zijn weinig afhankelijk van de actuele ontwikkelingen op de wereldtarwemarkt, omdat de prijsrisico's en grondstofvoorziening veelal worden afgedekt door contracten.
Prijsontwikkeling
De prijsindex van de telersprijzen is sinds eind 2012 gedaald van 156 punten tot 86 punten in juli 2016 (2015=100). Na de oogst van 2017 schommelde de index rond de 97 punten. In de eerste helft van 2018 stegen de telersprijzen licht en in juli kwamen ze uit op 101 punten. Na het begin van het nieuwe oogstseizoen zijn de telersprijzen echter verder opgelopen naar 123 punten in augustus. Dit is 27 punten (of 28%) hoger dan vorig jaar. De opwaartse prijsdruk hangt samen met een lagere productie wereldwijd. Als oorzaak worden in de EU, het Zwarte Zeegebied, Canada, Argentinië en Australië slechte groeiomstandigheden gemeld. China is meestal zelfvoorzienend voor tarwe, maar vanwege de geringe oogst zal China waarschijnlijk dit seizoen tarwe moeten importeren. Rusland heeft overwogen om exportheffingen in te stellen, maar lijkt daar toch van af te zien. De verwachting is dat de lagere mondiale tarweoogst in 2018 leidt tot hogere tarweprijzen. De prijsindex voor bakkerijproducten (PPI) vertoont een licht stijgende tendens over het laatste jaar. Medio 2017 lag de index op ruim 101 punten, en vanaf april 2018 tot augustus op 102 punten (2015=100). De stabiele prijs houdt verband met het afdekken via contracten van de grondstofvoorziening en de bijbehorende prijsrisico&39;s door producenten van brood en broodproducten. In augustus 2018 ligt de prijsindex op 99 punten. Daarmee ligt de prijs op hetzelfde niveau als augustus vorig jaar. De veranderende telersprijzen hebben dus op korte termijn weinig effect op producenten- en consumentenprijzen.
Keten
Brood is te koop in supermarkten, die het betrekken van industriële bakkerijen, en bij ambachtelijke bakkers. De laatsten kopen grondstoffen bij de groothandel voor bakkerijgrondstoffen. Industriële bakkerijen kopen meel of melanges vaak rechtstreeks van de Nederlandse maalindustrie. Die koopt baktarwe voornamelijk op de wereldmarkt via traders en handelaren. De laatsten kopen tarwe rechtstreeks van collecteurs, boeren of via termijnmarkten.
Toelichting op drie niveaus
Ruim 80% van het brood wordt verkocht in de supermarkten. Er zijn ongeveer 2.300 ambachtelijke bakkers in Nederland, maar het aantal is dalend. Industriële bakkerijen produceren het brood voor de supermarkten.
Het aantal industriële bakkerijen is klein en de markt is geconcentreerd. Twee Nederlandse industriële bakkerijen produceren 40 tot 60% van het brood en banket. Meel wordt vaak rechtstreeks gekocht bij maalderijen. De grootste maalderij in Nederland is Meneba, die een aandeel heeft van 65%. Daarnaast kent Nederland twee middelgrote maalderijen en een aantal kleinere. Zij importeren gezamenlijk rond de 80% van de tarwe, voornamelijk uit Frankrijk en Duitsland.
Het merendeel van de 1,2 miljoen ton tarwe die jaarlijks door ongeveer 7.700 Nederlandse akkerbouwers wordt geproduceerd, is zachte tarwe. Deze is minder geschikt als baktarwe en wordt grotendeels benut als veevoer. Maar ongeveer 100.000 ton van het in Nederland geproduceerde graan – vooral tarwe – wordt verwerkt door de Nederlandse maalindustrie.
Prijsvorming
Ten opzichte van de prijzen af boerderij zijn de consumentenprijzen en producentenprijzen zeer stabiel. Industriële bakkerijen hebben vaak langlopende relaties met supermarkten, door de complexiteit van het productieproces en de specificaties van hun afnemers. Soms worden meerjarige contracten opgesteld. Prijzen worden daarin niet vastgelegd. De grondstoffen bestaan behalve uit meel, uit ingrediënten als oliën en vetten, suiker, eieren, en enzymen of halffabricaten (mixen) en broodverbetermiddelen. Ook prijsontwikkelingen in deze ketens beïnvloeden de producentenprijs. De beurs van Rouen is een belangrijk ijkpunt voor de prijs waarvoor industriële bakkerijen inkopen. Zij stellen contracten op met maalderijen om hoeveelheden af te dekken. De graanprijs af boerderij fluctueert van jaar tot jaar en is sterk afhankelijk van de vraag- en aanbodontwikkelingen op de mondiale markt. Het weer heeft grote invloed. De graanprijs bestaat uit een basisprijs en een toeslag voor kwaliteit.
Prijsindices
De prijsindex af boerderij betreft de prijzen van Nederlandse zachte tarwe en spelt en niet die van de wereldmarktprijs van harde tarwe.
Bron: Agrimatie
