Dit jaar begon zoals 2023 eindigde, heel erg nat. De laatste aardappelen zijn zelfs pas in juni gepoot. Hoewel lage opbrengsten werden verwacht, pakte deze prognose toch gunstiger uit. De volumes zijn voor veel gewassen goed. Helaas noteren akkerbouwers voor de oogst 2024 gemiddeld lagere prijzen bij hogere kilogramopbrengsten. Door gestegen kosten daalt het inkomen tot iets boven het gemiddelde voor 2019-2023.
Het inkomen van akkerbouwers neemt af door gemiddeld gedaalde prijzen bij hogere kilogramopbrengsten van de (meeste) gewassen en gestegen kosten. Bert Smit, onderzoeker akkerbouw op Wageningen Universiteit, zegt hierover: “Ik dacht dat de prijzen zich in de goede richting zouden ontwikkelen. Maar zo zie je ook dit jaar weer dat hier niks over te zeggen is. We blijven afhankelijk van externe omstandigheden.” Het geraamde inkomen voor oogstjaar 2024 komt uit op circa 90.000 euro per onbetaalde arbeidsjaareenheid (aje). Dit is circa zesduizend euro hoger dan het meerjarig gemiddelde voor 2019-2023.
Inkomensdaling uienteelt
De prijs voor uien ligt lager dan voorgaande twee jaren. Het areaal is met drieduizend hectare gestegen tot 33.000 hectare. Ook de kilogramopbrengst per hectare is licht gestegen. Dit zorgt voor een ruim aanbod.
Inkomensdaling aardappelteelt
Voor het oogstjaar 2024 worden consumptieaardappelen geraamd met een vijf procent lagere prijs. De aardappelverwerkers hebben genoeg aardappelen op contract en ook het buitenland heeft een groot aanbod door uitbreiding van het areaal en een goede oogst. Smit voegt hieraan toe: “We zien dat de verwerkingsindustrie vooral contractaardappels verwerkt. Maar het kan best lastig zijn om tot een representatieve prijs te komen. Daarom roep ik telers op om hun kostprijs te berekenen. Hier zijn tools voor. Zo weet je waar je ongeveer op uit moet komen tijdens contractonderhandelingen met verwerkers.”
Voor pootaardappelen zijn de kilogramopbrengsten goed en stijgen de prijzen door een toegenomen vraag, nadat vorig jaar de prijzen al hoog waren.
Het inkomen per aje op bedrijven met zetmeelaardappelen daalt naar 78.000 euro. Dat is 25.000 euro minder dan vorig jaar en gelijk aan het meerjarig gemiddelde voor 2019-2023. De kosten voor oogstjaar 2024 worden licht hoger geraamd en de opbrengsten lager. De prijzen en kilogramopbrengsten voor zetmeelaardappelen zijn goed en lijken hoger dan vorig jaar uit te komen.
Inkomensdaling suikerbietenteelt
Waar de afgelopen twee jaar een hoge prijs werd betaald voor suikerbieten, is de prijs in 2024 op de wereldmarkt gedaald. Cosun Beet Company rekent op een aanzienlijk lagere prijs dan vorig jaar voor de telers.
Tegenvallende kilogramopbrengst graanteelt
De graanprijzen voor oogstjaar 2024 zijn gestabiliseerd en weer terug op het prijsniveau van voor de oorlog in Oekraïne. Vanwege de natte weersomstandigheden vielen de kilogramopbrengsten van granen echter erg tegen in 2024.
Algemene uitdagingen voor de akkerbouwsector
De kosten van bedrijfsmiddelen zijn over de hele linie gestegen, met uitzondering van energie en meststoffen. Dit geldt vooral voor gewasbeschermingsmiddelen, gebouwen, machines en financieringslasten.
Daarnaast zijn er veel zorgen over de teruglopende waterkwaliteit in NV-gebieden. Als gevolg hiervan zijn de bemestingsnormen verder aangescherpt. Smit zegt: “Twintig procent minder stikstof op het land betekent dat het nog belangrijker wordt om secuur om te gaan met mest. Om dit verlies op te vangen is bodemkwaliteit enorm belangrijk. Is jouw bodemkwaliteit op orde, dan ben je beter bestand tegen extreme weersomstandigheden en kan je nutriënten beter benutten.” Smits sloot zijn presentatie dan ook af met de boodschap: “Vakmanschap blijft belangrijk voor de toekomst van de akkerbouwsector.”
Inkomensraming Wageningen Economic Research
In 2024 raamt Wageningen Economic Research het gemiddelde inkomen uit bedrijf per onbetaalde arbeidsjaareenheid (aje) voor land- en tuinbouwbedrijven op 109.000 euro. Deze berekening is gebaseerd op informatie afkomstig van alle deelnemers binnen het bedrijveninformatienet (BIN). Dat is tienduizend lager dan het gemiddelde inkomen van 2023. Desalniettemin is het geraamde inkomen in 2024 toch 20.000 euro hoger dan het gemiddelde voor 2019-2023.
Grote inkomensverschillen
Gemiddelde aje-berekeningen zeggen niet alles. De verschillen in bedrijfsinkomens zijn namelijk groot. Twintig procent van de bedrijven heeft een negatief inkomen, terwijl ook twintig procent meer dan 131.000 euro per onbetaalde aje verdient. “Deze trend is sector-breed. We kunnen dus niet stellen dat een specifieke sector verantwoordelijk is voor deze spreiding”, aldus Roel Jongeneel, onderzoeker bij Wageningen Research.
Onbetaalde arbeidsjaareenheid
Wageningen Economic Research berekent het agrarisch inkomen per onbetaalde arbeidsjaareenheid (aje). Agrarische ondernemers en hun gezinsleden verrichten in de meeste sectoren vaak het merendeel van de arbeid zelf, maar krijgen meestal geen salaris. Een arbeidskracht die in een jaar 2.000 uur of meer werkt, wordt gezien als één aje. Wie minder werkt, telt voor minder dan één aje. Wageningen Economic Research deelt het inkomen uit bedrijf in deze situatie door het aantal onbetaalde aje. Op deze manier zijn de inkomens van verschillende bedrijfstypen beter met elkaar te vergelijken. Het gemiddeld aantal onbetaalde aje per bedrijfstype verschilt namelijk sterk.
Tekst: Annabel Klein Woolthuis
