’s Nachts is het niet stil op het boerenland, na zeven jaar meten is het duidelijk dat er een levendige wereld schuilgaat in het weiland, tussen de gewassen en op de boerenerven: nachtvlinders. Door het hele land meten meer dan 150 boeren en tuinders de biodiversiteit op hun bedrijf voor het project Boeren Insecten Monitoring Agrarische Gebieden (BIMAG). Dit jaar werd er een recordaantal nachtvlinders gevangen, met hele zeldzame soorten ertussen.
Een van de meetpunten is de boomgaard van Marinus en Maria Huijsmans in Dronten. Elke twee weken brengt Maria op drie verschillende punten op het bedrijf in kaart hoeveel nachtvlinders er voorkomen op het bedrijf. Marinus en zijn zoon telen op een gangbare geïntegreerde manier op ruim 16 hectare Conferenceperen, Jonagold en Elstar.
“Voor ons als telers is het heel vervelend dat vaak het beeld wordt neergezet dat we alles doodspuiten op het bedrijf. In onze ogen zijn natuur en biodiversiteit in balans op ons bedrijf en met een monitoringsproject als BIMAG kunnen we dat ook laten zien aan de maatschappij.”
Middelenpakket is veel zachter geworden
Als Marinus de middelen vergelijkt die hij nu gebruikt, ten opzichte van zijn vader, dan is dat vele malen zachter. “En dat zie ik ook bij collega’s.” Een voorbeeld zijn de rode ‘touwtjes’ die overal door de boomgaard hangen: feromoonverwarring. Zo kunnen de mannetjes en vrouwtjes van de schadelijke fruitmot en de vruchtbladrollers elkaar niet meer vinden. “Zo voorkom je dus schade en de rest van de insecten blijft gewoon leven.”
Nachtvlinders zijn een van de indicatoren voor veranderingen in biodiversiteit. Zo’n 70 procent van alle waarnemingen die zijn gedaan in het agrarische gebied, komt van boeren uit het project BIMAG. Eerder dit jaar kwam het CBS daardoor met de conclusie dat de nachtvlinderstand de afgelopen tien jaar stabiel is. “Dat is echt een mooi resultaat wat nu wetenschappelijk is aangetoond door al die boeren en tuinders die zich hiervoor inzetten,” vertelt projectleider Lisa Ligtermoet enthousiast.
Hoewel Marinus op zijn bedrijf rekening houdt met de natuur, had hij de wondere wereld die er ’s nachts op zijn bedrijf tot leven komt niet verwacht. “Een beetje grijze muizen, zo dacht ik altijd over nachtvlinders.” De motten komen af op een verlichte vangemmer. Tegen zonsopkomst openen deelnemers de emmers om de vangst te bekijken. “Het is bijzonder kleurrijk. Van roze pijlstaarten tot zwartgevlekte witte tijgers.”
Recordaantal vlinders in 2025 binnen BIMAG
Dit jaar was er een explosie van nachtvlinders. Er werden er 37.188 gevonden, dat zijn er bijna 10.000 meer dan het vorige record in 2023. Een aantal deelnemers telt ook dagvlinders. Ook deze groep werd volop waargenomen op het boerenland. Met 7136 vlinders werden er een kleine 200 meer gevonden dan 2023 en ook werden er meer soorten dan in andere jaren gezien.
Nieuw dit jaar was de moeraszeggeboorder, een vlinder die alleen op het grasachtige moeraszegge overleeft, een vlinder die nauwelijks wordt waargenomen in Nederland. Een boer in Zuid-Limburg ving hem dit najaar. Daarmee is er een nieuwe populatie in Nederland gevonden.
Andere kijk op biodiversiteit op bedrijf
“Door mee te doen met het project, ben ik wel anders naar mijn omgeving gaan kijken,” ziet Marinus nu. “Ik ben meer gaan kijken wat vlinders nodig hebben. Kleine maatregelen maken dan al een verschil. Zo hebben we hout van oude bomen op hopen gelegd, daar kunnen de beestjes onder kruipen.” Ook op grotere schaal heeft de fruitteler maatregelen genomen. Zo zaait hij bloemstroken in en laat hij stukken gras langer staan zodat er van alles gaat bloeien.
En die maatregelen die boeren nemen, gangbaar of biologisch, die werken. Een stukje houtige opschot, een rommelig hoekje of het erf of strookje bloemen zorgt al snel voor meer vlinders en ook in hogere aantallen. Ligtermoet: “We zien ook dat negen op de tien boeren in dit project nog meer maatregelen neemt om biodiversiteit op het bedrijf te stimuleren.”
Aanmelden voor BIMAG
Voor 2026 is er plaats voor nieuwe deelnemers die vanaf april tweewekelijks willen monitoren op hun eigen bedrijf. Met dit project van LTO Noord, De Vlinderstichting en BoerenNatuur breng je de biodiversiteit in kaart en zie je wat er leeft op jouw bedrijf. Ieder jaar ontvang je een rapport met de resultaten van jouw bedrijf.
Er wordt gemeten op het erf, op een regulier beheerd perceel en een plaats waar een natuurmaatregel wordt genomen, zoals kruidenrijk grasland of een bloemenrand. In alle provincies en sectoren wordt nog naar deelnemers gezocht, maar zeker in Groningen en Zeeland is nog plaats voor nieuwe telers. Aanmelden kan tot 15 januari.
Bron: LTO Noord
