BO Akkerbouw vindt de nieuwe stikstofgebruiksnormen, zoals voorgesteld in de wijziging van de Uitvoeringsregeling Meststoffenwet, niet bruikbaar voor de praktijk. De akkerbouwsector is kritisch op de vaststelling van gebruiksnormen op basis van modelberekeningen waarbij gedateerde onderzoeksgegevens zijn gebruikt. Recente gegevens en de actuele praktijk zijn niet meegenomen. BO Akkerbouw roept het ministerie van LVVN op om aanpassingen te doen op basis van actuele informatie en om rekening te houden met economische effecten in de hele keten.
BO Akkerbouw en haar 14 leden willen gezond voedsel produceren binnen de wettelijke milieugrenzen, met maatschappelijke waardering en met rendement voor alle schakels in de keten. Vanuit die visie hebben BO Akkerbouw en haar leden de afgelopen periode gewerkt aan de Sectoraanpak Nitraat, waarin de sector proactief inzet op het terugdringen van emissie van nitraat naar het grondwater. Aansluitend op haar reactie op het concept 8e Actieprogramma Nitraatrichtlijn (APN) heeft BO Akkerbouw nu gereageerd op het concept van de wijziging van de Uitvoeringsregeling Meststoffenwet die gaat over de gebruiksnormen en de aandachtsgebieden.
Kritiek op de voorgestelde stikstofgebruiksnormen
De kritiek van BO Akkerbouw op de voorgestelde stikstofgebruiksnormen bestaat uit de volgende hoofdpunten:
- gewassen zijn onterecht aangemerkt als uitspoelingsgevoelig met een flinke korting op de gebruiksnorm, terwijl deze gewassen in 2022 nog als niet-uitspoelingsgevoelig werden gezien. Het gaat onder meer om granen, suikerbieten en peulvruchten;
- gebruiksnormen zijn vaak berekend op basis van gedateerde bemestingsproeven, waarbij de omstandigheden afweken van de stikstofbehoefte van moderne gewassen (op basis van andere rassen, teeltgebieden, teelttechnieken en mesttoepassingen);
- het is onduidelijk welke informatie over stikstofbehoefte en stikstofafvoer (in het geoogste product) in de modelberekeningen is gebruikt en of recente inzichten daarbij zijn meegenomen;
- actuele meetgegevens lijken niet te zijn meegenomen ter validatie van de modelberekeningen. In de praktijk zijn zowel in Nederland als in Vlaanderen Nmineraal-residugegevens beschikbaar die hiervoor gebruikt kunnen worden.
In het zuidelijk zandgebied, het lössgebied en sommige aandachtsgebieden komen gebruiksnormen zo ver onder het landbouwkundig optimale bemestingsadvies te liggen dat de aanvoer van stikstof in veel gewassen lager is dan de afvoer. Dat heeft verstrekkende economische gevolgen voor de betreffende ketens. De korting op de gebruiksnormen gaat volledig voorbij aan het principe van evenwichtsbemesting en zal ten koste gaan van de bodemvruchtbaarheid en weerbaarheid van de gewassen. De door het ministerie gebruikte economische analyse is gebaseerd op gedateerd en zeer beperkt onderzoek.
Gat tussen theorie en praktijk
Directeur André Hoogendijk: “Het stelsel van gebruiksnormen is een doodlopende weg. Er zit een groot gat tussen theorie en praktijk. Met de voorgestelde actualisatie wordt dat gat nog groter. De verbetering van de grondwaterkwaliteit stagneert sinds 2012, wat ook aangeeft dat we uit een ander vaatje moeten tappen. Als sector zien we doelsturing als de beste route die leidt naar verbetering van de waterkwaliteit. We zien nu dat het generieke beleid, waaronder het stelsel van gebruiksnormen, juist een risico is voor het succes van doelsturing. Daarnaast zien we dat het gebruiksnormenstelsel in combinatie met andere onderdelen van het mestbeleid excessen in de hand werkt en telers onnodig wegleidt van de goede landbouwpraktijk.”
Oproep van de sector
BO Akkerbouw en haar leden doen een oproep aan het ministerie van LVVN om bij de invulling van het 8e APN nadrukkelijk als uitgangspunt te nemen dat het ingroeipad naar doelsturing dé perspectiefvolle en effectieve route is naar volledige doelsturing in het 9e APN. Ook wordt het ministerie met klem verzocht om actie te ondernemen voor effectiever en beter onderbouwd beleid dat rekening houdt met bedrijfseconomische effecten en waar vertrouwen in is. De oproep van de sector bestaat samengevat uit de drie volgende onderdelen:
Vóór invoering van het 8e APN:
- voer een herbeoordeling uit van de uitspoelingsgevoeligheid van gewassen en neem daarbij ook actuele (meet)gegevens mee;
- heroverweeg inconsistenties en onevenredig grote verlaging van de gebruiksnormen voor meerdere gewassen in het zuidelijk zandgebied en het lössgebied;
- publiceer duidelijke kaarten van de geactualiseerde grondsoortenregio’s.
Als onderdeel van het 8e APN:
- start met grootschalig bemestingsonderzoek, zodat toekomstige modelberekeningen gevalideerd kunnen worden en beleid afgestemd kan worden op de moderne landbouwpraktijk. Neem daarbij ook de resultaten uit lopende onderzoeken mee;
- stimuleer samenwerking tussen akkerbouwers en veehouders en stuur op het mogelijk maken van bouwplannen die gepaard gaan met goede bodem- en waterkwaliteit. Bij doelsturing op perceelniveau kan grasland in de rotatie een belangrijke positieve bijdrage leveren aan het verminderen van nitraatuitspoeling;
- maak een betrouwbare en beter onderbouwde analyse van de bedrijfseconomische effecten van het 8e APN voor de hele voedselsector en gebruik de uitkomsten om het actieprogramma waar nodig bij te stellen of uit te breiden met flankerend beleid.
Ter voorbereiding op toekomstig bodembeleid:
- onderken dat de systematiek van gebruiksnormen is gebaseerd op een modelmatige benadering van bemesting van gewassen die niet langer bijdraagt aan de verbetering van de waterkwaliteit en geen recht doet aan de praktijk;
- werk samen met de sector aan bodembeleid, waarbij de behoefte van de plant en de kwaliteit van de bodem centraal staan. Een integrale aanpak van bodembeheer in combinatie met de maatschappelijke opgaven voor water, klimaat, bodemvruchtbaarheid en biodiversiteit is daarbij essentieel.
Lees hier de volledige reactie van BO Akkerbouw.
Bron: BO Akkerbouw
