“Planten zijn de beste bodemverbeteraar”, zo stelt Pius Floris van Plant Health Cure (PHC) die werkt vanuit een visie waarbij grond als levend organisme wordt gezien. “Reductie van kunstmest is de enige manier om het gebruik van chemie te beperken.” Floris ontleent deze uitspraak onder andere aan internationaal onderzoek dat heeft aangetoond dat door grootschalig gebruik van zoute kunstmest de grond niet meer de biologie heeft die noodzakelijk is voor gezonde plantengroei.
Dit is een advertorial
Het gebruik van kunstmest komt volgens Floris uit de tijd dat er geen kennis over ‘het lange termijneffect’ was. Voor de boeren was in de periode na de oorlog kunstmest een uitkomst: de opbrengsten verdubbelden waardoor de groeiende wereldbevolking gevoed kon worden. “Begrijpelijk”, vindt ook Floris. “Ik ben ook niet tegen bestrijdingsmiddelen en het is ook niet zo dat alles biologisch moet. Maar wij pleiten voor een systeem waarin de chemie tot een minimum beperkt wordt. En de enige manier om dat te bereiken is een ernstige reductie van het gebruik van kunstmest.
Inmiddels weten we dat kunstmest ervoor zorgt dat er steeds minder voedzame mineralen achterblijven in de bodem. Hierdoor verzwakken planten en worden ze sneller ziek. Daarnaast heeft het gebruik van kunstmest ervoor gezorgd dat akkerbouwers hun grond tegenwoordig steeds dieper moeten ploegen, omdat de bodem sneller verdicht raakt. Bovendien weten we inmiddels dat het ook niet productieverhogend werkt, want biologische boeren halen nagenoeg dezelfde opbrengsten. Ploegen is overigens het allerslechtste wat je met grond kan doen. Dat we dat zo geleerd hebben heeft alles te maken met het feit dat de grond door kunstmest verpest is.”
Artikel gaat verder onder video
De unieke film toont hoe de gezondheid van de bodem hersteld kan worden.
Ondiepe grondbewerking biedt uitkomst
Dat kan volgens Floris beter: “Veel mensen weten niet dat planten gemakkelijker kunnen doorgroeien in een oud-wortelstelsel. De huidige ploegmethoden – waarbij de grond vanaf 25 centimeter wordt gekeerd – vernietigt dat wortelstelsel. Daardoor heeft de plant enorm veel moeite de wortelkanalen te bereiken die de planten voor hem hebben gemaakt. Daarnaast lukt het bijna geen enkel gewas om door de ploegzool te komen, die ondoordringbaar is geworden door het jarenlang ploegen met zware machines.
Ondiepe grondbewerking – cultiveren – biedt hiervoor een uitkomst. Hierdoor kunnen de wortels sneller gebruikmaken van de gangen van hun dode voorgangers. Pas als het aan het uiteinde daarvan is gekomen moeten ze echt aan het werk, tot die tijd kan het gewas zich langer richten op het bevorderen van de groei van de plant zelf. En dat zorgt voor een betere kwaliteit van het akkerbouwproduct dat geteeld wordt.”
“Planten die alleen kunstmest krijgen worden altijd ziek”
PHC hanteert al jaren dezelfde filosofie en waar ze eerst letterlijk werden uitgelachen, krijgen ze nu steeds meer bijval voor hun visie. Ook als het gewasbestrijding betreft: “Dat is niets meer dan het onderdrukken van symptomen. Gezonde planten zijn prima in staat om zelf de meeste plagen en ziekten af te weren. Omdat de planten verzwakt zijn door toediening van kunstmest moeten er bestrijdingsmiddelen worden ingezet om jaar na jaar de oogst te redden. Planten die alleen kunstmest krijgen, worden namelijk altijd ziek. Kunstmest is de directe oorzaak van het gebruik van de meeste bestrijdingsmiddelen, alleen durft niemand dat hardop te zeggen omdat de industrie het helemaal niet leuk vindt als dit geroepen wordt. Maar wij willen niet langer zoete koekjes bakken, daar is de akkerbouwsector namelijk totaal niet mee gediend.”
Praktijkproeven
Om dat kracht bij te zetten gaat PHC komend teeltseizoen meerdere praktijkproeven uitzetten, vergelijkbaar met proeven die Oostenrijkse telers momenteel uitvoeren om CO2 op te slaan. “Die (biologische) boeren krijgen vanuit de overheid geld voor het opslaan van CO2. Die methode gaat binnen afzienbare tijd in heel Europa gebruikt worden. Wij zijn nu al met de Universiteit van Amsterdam meetmethodes aan het vaststellen waarmee je kan bepalen hoeveel CO2 er is opgeslagen in de grond.”
Cruciale rol voor lijmstof Glomaline
Eén van de zaken die dat mogelijk moet maken is de Glomaline bepaling van de bodem. Glomaline is als het ware een lijmstof die wordt gemaakt door de schimmeldraden van mycorrhiza. Floris: “Iedereen kijkt naar de effecten van mycorrhiza op de plant, maar wij kijken verder dan onze neus lang is. Er moet niet alleen gekeken worden naar hetgeen mycorrhiza’s doen met de plant, maar ook naar wat ze voor de bodem betekenen. De plant heeft er belang bij dat de grond in een losse granulaatvorm zit en Glomaline zorgt daarvoor.
Glomaline is een keiharde stof, waardoor de bodem zich omvormt tot een aggregaatvormig geheel. Tussen de samengeklonterde grond zit heel veel ruimte waar het water door weg kan lopen. Gezonde grond met voldoende Glomaline kan zelfs als het zacht is door een tractor bereden worden zonder dat dit insporing veroorzaakt.”
Rhizobacteriën
Net als elk organisme op aarde zijn planten afhankelijk van samenwerking met de omgeving. Planten, schimmels en bacteriën leven op gezonde cultuurgronden in symbiose samen. Schimmels en bacteriën leveren moeilijk te bereiken voedingsstoffen uit de bodem, planten leveren in ruil hiervoor suikers (glucose). “Er is alleen één probleem”, vertelt Floris. “De opnamewortels hebben maar een beperkt bereik: vier tot zeven procent van het bodemvolume en zijn zo dun als een haar. Bovendien is hun bestaan heel kort. Planten zijn dus afhankelijk van hulp van buitenaf.
Mineralen zijn voor planten moeilijk vrij te maken uit de grond, maar rhizobacteriën (bacillus) die op de oppervlakte van de wortels leven zijn hier juist goed in. Vooral als het gaat om het vrijmaken van fosfaat, maar rhizobacteriën vormen ook een natuurlijk afweersysteem. Zo zorgen ze ervoor dat er geen ruimte meer is voor ziekmakende bacteriën. Daar hebben de bacteriën ook belang bij, want de plant voorziet ze van voedsel.”
Opname- en transportsysteem
Maar bacteriekolonies kunnen zich niet verplaatsen, dus ook zij hebben hulp nodig. “Mycorrhiza’s kunnen de opnamecapaciteit drastisch verhogen, doordat ze een levende verbinding in de wortel vormen en dat zorgt ervoor dat het wortelstelsel een opname- en transportsysteem wordt. Dat klinkt misschien als een moderne oplossing, maar de schimmel heeft altijd bestaan. Echter door modernisering is de mycorrhiza-schimmel langzaam maar zeker uit het oog verloren. Door het jarenlang gebruik van kunstmest is de schimmel nog maar sporadisch aanwezig in landbouwgronden, terwijl mycorrhiza essentieel is voor gezonde plantengroei. Hun aanwezigheid in plantwortels is eigenlijk net zo normaal als de aanwezigheid van bladgroenkorrels in een blad”, zo stelt Floris.
‘Accu van de bodem’
Mycorrhiza helpt met zijn schimmeldraden de plant om nutriënten en water op te nemen. De opnamecapaciteit ligt door de mycorrhiza-schimmel gemiddeld zevenmaal hoger. “Hierdoor kan droger worden geteeld en kan onkruid door ruimteconcurrentie veel minder kans maken. Door deze unieke samenwerking van plant, bacteriën en schimmel ontstaat er een prachtige symbiose met als betaalmiddel water, mineralen en glucose. Maar dat werkt alleen bij een gezonde bodembiologie dat is voorzien van dode organische materialen die worden omgezet in humus. Daardoor houdt de bodem CO2 vast.
Door het jarenlang gebruik van kunstmest is de humus – de accu van de bodem – uit de cultuurgronden verdwenen. Zonder humus is natuurlijk bodemherstel vrijwel onmogelijk. Lange tijd werd gedacht dat kunstmest het bodemleven stimuleert omdat er meer bacteriën groeien. Maar die zijn door stikstof juist verplicht meer organische stof te consumeren, die dan als CO2 in de atmosfeer komt.”
“Planten zijn de enige echte bodemverbeteraar”
Het antwoord op de vraag hoe we de bodem kunnen verbeteren is volgens Floris dan ook simpel: “Mensen, dieren en planten zijn voor honderd procent afhankelijk van de grond, dus kunnen we er maar beter zuinig op zijn. Als we onze kleinkinderen ook nog willen laten boeren, moet er iets veranderen. Het is geen verhaal van goed of fout, maar van pure noodzaak. Planten verbeteren zelf de grond door de symbiose tussen planten, bacteriën en schimmels. Mycorrhiza ondersteunt deze samenwerking en door deze rhizobacteriën terug te brengen in de landbouwgronden worden planten weer de enige echte bodemverbeteraars.”
Meer weten?
PHC – Plant Health Cure
T.: 013 – 7200 300
E.: p.floris@phc.eu
W.: www.phc.eu