Aardappelcoöperatie Nedato bestaat al ruim vijftig jaar en in die halve eeuw zijn de wensen van de aangesloten telers steeds veranderd. In het huidige tijdsbeeld zijn akkerbouwers vooral op zoek naar zekerheid: oogstzekerheid, maar ook afzetzekerheid. Nedato heeft in samenspraak met zijn leden daarom het Flexsysteem in het leven geroepen. Een module bestaande uit vijf opties waar telers uit kunnen kiezen om zodoende elk seizoen de gewenste risicospreiding passende bij hun bedrijfssituatie te realiseren.
Wim van de Ree is als directeur van Nedato B.V. nauw verbonden bij de implementatie en ontwikkeling van het Flexsysteem. Hij legt de vijf keuzes van het Flexsysteem nader uit: “De teler kan zijn eigen mix maken. De eerste is de ‘gewone’ vaste contractprijs, de tweede noemen we de ‘top en bodem’-poule. Dat betekent dat de prijzen naar boven en beneden opgerekt worden ten opzichte van de vaste prijs contracten. De laagste gegarandeerde prijs ligt lager dan de vaste prijs, maar de maximumprijs ligt hoger dan de vaste prijs. De derde is het meedoen (voor en na de oogst) met klikcontracten op de termijnmarkt. De vierde is de poule zonder voorverkoop: een volledige middenprijs van het totale seizoen en de laatste is gebaseerd op dagprijzen. Dat wil zeggen dat je op het moment van levering de dagprijs krijgt. Iedere teler kan een mix van bovenstaande mogelijkheden kiezen.”
Persoonlijke begeleiding
Achter het teeltplan van de akkerbouwers die zijn aangesloten bij Nedato zit afzetzekerheid. “Dat is de basis onder onze ketenorganisatie”, vertelt Van de Ree. “In eerste instantie draait het daarbij om persoonlijke begeleiding als het gaat om de organisatie van de aardappelteelt. Vervolgens wordt er gekeken waarin de teler zich wil specialiseren of de akkerbouwer wil/kan bewaren en voor welke rassen er gekozen wordt? Allemaal zaken die horen bij de initiële vraagstukken over de organisatie van de teelt. Van daaruit komt vanzelf de vraag: welke prijsvorming wil ik achter mijn teelt hebben? Wat past bij mij? Wil ik vast of vrij? Kan ik schommelingen in prijzen aan met mijn liquide middelen en wil ik daarmee speculeren of juist niet? Al die vragen hebben geleid tot het Nedato Flexsysteem. Heel transparant en mensen hebben nu ook weer het gevoel dat ze zelf iets te kiezen hebben.”
“Het meedoen op de termijnmarkt stijgt in populariteit”
Het huidige oogstseizoen is nog in volle gang en het bewaarseizoen nog maar pas gestart, maar Van der Ree durft nu al te concluderen dat alle vijf de opties even populair zijn onder de leden die gebruikmaken van het systeem. “Er zijn natuurlijk altijd markt- en seizoensinvloeden zichtbaar, maar die zijn marginaal en procentueel. In feite worden alle vijf de opties evenveel gekozen. De meeste telers kiezen er twee. Er zijn er maar heel weinig die ze alle vijf kiezen en eveneens maar heel weinig die er één kiezen. Meestal is het een mix van iets vaster en iets losser. De klikcontracten – het meedoen op de termijnmarkt – stijgen de laatste tijd wel in populariteit. Daarmee creëren ze een stukje bedrijfszekerheid: een beetje indekken tegen prijsvorming en dat gaat meestal op gevoel.”
Lage marktprijzen
Nedato teelt wat de markt vraagt: “En dat zijn verse aardappelen”, zo stelt Van de Ree. Momenteel zijn de aardappelprijzen bijzonder laag. Een effect dat zich wereldwijd aftekent. Van der Ree: “We hebben niet meer te maken met een Nederlandse of Europese markt. Maar we praten over een wereldmarkt. De behoefte aan aardappelen voor (diepgevroren) friet is stijgende vanwege de export daarvan aan Azië. Dat biedt dus kansen, maar dat komt door de wereldmarkt. Als je daarin actief bent, heb je goede en mindere jaren. We zien in Europa – als gevolg van de betere prijzen van vorig jaar – een stijging van het areaal. Noordwest-Europa telt zes procent meer areaal aardappelen. Daarnaast zien we ook een uitbreiding van de verwerkingscapaciteit bij de verwerkende industrie.”
‘Twee miljoen ton meer aanbod’
“Die percelen kennen dit afgelopen seizoen best wel een aardige groei: gemiddelde opbrengst en soms zelfs iets daarboven”, zo constateert Van de Ree. “Dat betekent over heel West-Europa toch al gauw twee miljoen ton meer aanbod. Dat zorgt voor een matige start qua prijs: zo rond de vijf cent en dat is beneden kostprijs. Er moet nog een heleboel geoogst worden, er is (vooral in de kustgebieden) hier en daar wat waterschade. Dat geeft onzekerheid, maar dat heeft nog niet geleid tot een reactie in de markt. Mijn persoonlijke verwachting is dat er tot de kerst best wat aanbod van aardappelen zal zijn, maar daarna – als alle onbetrouwbare partijen met waterschade uit de markt zijn – zal het best eens wat beter kunnen gaan worden. Er zal een nieuwe balans ontstaan tussen grotere vraag uit verwerkende industrie en groter aanbod uit areaalstijging.”
Toekomst
Eind oktober wordt het jaarlijkse evaluatiemoment met de ledenraad gehouden. Dit systeem – en andere systemen – worden dan onder de loep genomen aan de hand van actuele ontwikkelingen: “De telers vormen het hart van onze organisatie. Dit soort zaken zijn dan ook nooit uitontwikkeld, dus we zullen altijd blijven luisteren naar onze achterban. Zo zijn we 54 jaar geleden begonnen en daar zullen we mee blijven doorgaan: op alle mogelijke manieren proberen een meerwaarde te vormen voor de aangesloten telers. Dit Flexsysteem draagt daar ook weer aan bij en dat zal zich blijven vormen naar de vragen uit de markt. Tot nu toe werkt het prima en aardappeltelers ervaren het als zeer prettig en gebruiksvriendelijk, maar wellicht dat er in de toekomst weer wat anders van ons gevraagd wordt. Ook dan zullen we weer op zoek gaan naar passende ‘flexibele’ oplossing om een meerwaarde te blijven leveren aan onze leden.”
Meer informatie over het Nedato flexsysteem?
Vraag HIER dan snel en gemakkelijk geheel vrijblijven informatie op!
