De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) heeft in 2022 acht keer wratziekte, veroorzaakt door de schimmel Synchytrium endobioticum, in de aardappelteelt vastgesteld. Het betrof acht landbouwpercelen bij zeven telers in noordoost-Nederland, waar er door inspecteurs van de Nederlandse Algemene Keuringsdienst (NAK) en de NVWA symptomen van wratziekte zijn aangetroffen. Dit is voor Nederland een hoog aantal vondsten.
Teeltverbod vanwege Teeltverbod
Jaarlijks zijn er door de NVWA en (in opdracht van de NVWA) door de NAK controles uitgevoerd om vast te stellen of wratziekte in de Nederlandse aardappelteelt voorkomt. Bij een vondst zijn vervolgens maatregelen genomen door de NVWA. Voor alle besmet bevonden percelen legt de NVWA een teeltverbod op voor het telen van aardappelen en van voortkwekingsmateriaal voor een termijn van tenminste twintig jaar met als doel de uitroeiing van de schimmel in het betreffende perceel. De surveys voor wratziekte en de maatregelen bij een vondst zijn uitgevoerd conform uitvoeringsverordening (EU) 2022/1195.
Ontwikkeling wratziekte
In 2020 stelde de NVWA wratziekte vast op drie percelen in de gemeente Stadskanaal. Oorzaak van deze besmettingen bleek een voor Nederland nieuw pathotype (fysio): pathotype 38 (Nevşehir). In 2021 is op vier percelen wratziekte vastgesteld. Bij de gemeente Westerwolde bleken twee percelen besmet met pathotype 38. In de gemeente Veendam bleek één perceel waar wratziekte op het ras Altus was geconstateerd, besmet met pathotype 18. Van een zeer lichte besmetting op een perceel in de gemeente Emmen kon het pathotype nog niet zijn vastgesteld.
Om beter zicht te krijgen op de mogelijke aanwezigheid van pathotype 38, voerde de NVWA in 2022 de wratziektesurvey uit in gebieden rondom de geconstateerde besmettingen in 2020 en 2021. Nagenoeg alle negentig inspecties in dit gebied zijn uitgevoerd binnen een straal van tien kilometer rondom deze besmette percelen. Daarnaast NAK nam in het gehele zetmeelaardappelgebied steekproefsgewijs 350 aardappelmonsters voor onderzoek naar de mogelijke aanwezigheid van bruin- en ringrot. Daarbij let men ook specifiek op symptomen van wratziekte.
Acht nieuwe besmettingen
De inspecties in noordoost-Nederland zijn in de eerste helft van november afgerond. Deze hebben geleid tot acht nieuwe met wratziekte besmet verklaarde percelen. Twee in de gemeente Westerwolde, Stadskanaal en Midden Groningen. Eén in de gemeente Pekela en in de gemeente Emmen. De rassen waarin de besmettingen zijn vastgesteld zijn Altus, Avarna, Festien, Saprodi, Seresta en Supporter. Aan de hand van de resistentieprofielen van deze rassen is de voorlopige verwachting dat het merendeel van de vondsten gedaan in 2022 veroorzaakt zijn door besmettingen met pathotype 38. Echter, om dit met zekerheid vast te stellen bepaalt de NVWA door middel van toetsing van elke vondst het pathotype. Naar verwachting zullen de exacte pathotypes van de laatste vondsten in juni 2023 bekend zijn. Op basis van deze resultaten ontstaat er meer inzicht over de verspreiding van pathotype 38 binnen het zetmeelaardappelgebied.
De sector, NVWA en onderzoeksinstellingen werken aan een Plan van Aanpak om fysio 38 onder controle te krijgen, waaronder het snel beschikbaar krijgen van voldoende resistente aardappelrassen.
Resistentieonderzoek pathotype 38
In 2022 zijn vijftig aardappelrassen onderzocht op resistentie tegen pathotype (fysio) 38. Dit officiële onderzoek bestond uit twee achtereenvolgende laboratoriumtoetsen. De resultaten hiervan zijn op de website van de NVWA te vinden. Met ingang van dit jaar kan men ook nieuw materiaal van aardappelkwekers onderzoeken op resistentie tegen dit pathotype. De beschikbaarheid van aardappelrassen met hoge resistentie (score negen of tien) tegen pathotype 38 is voor een effectieve bestrijding en inperking van groot belang.
Bron: NVWA
