2021 was voor veel akkerbouwers wereldwijd een goed jaar op het gebied van opbrengsten. In 2022 verwachten we dat deze opbrengsten dalen. Dit komt door stijgende kosten van teelt, kunstmest, gewasbescherming, zaden en machines. Hierdoor neemt het risico toe: akkerbouwers hebben immers al deels ingekocht voor het seizoen maar moeten de gewassen nog telen en verkopen. In dit artikel schetst Rabobank kort de verwachtingen en uitkomsten van ons rapport High Prices, High Costs and High Risks.
Hoe het rapport tot stand is gekomen
Jaarlijks gaat Rabobank in op de verwachte marges die akkerbouwers wereldwijd verdienen in het daaropvolgende jaar. Met behulp van een theoretische modelboerderij hebben ze voor de regio’s Australië, de Verenigde Staten (VS), Brazilië, Argentinië en Europa brutomarge per hectare berekend, op basis van verwachte opbrengsten en variabele kosten. Dit geeft een indicatie van de verdiensten die we in deze regio’s verwachten. Deze informatie is verzameld door het uitgebreide netwerk van lokale experts. In het rapport High Prices, High Costs and High Risks schetst Rabobank de situatie van 2022. Meer over deze modelboerderij lees je op pagina 16 van het rapport.
Akkerbouwers hebben wereldwijd te maken met hoge prijzen
2021 was een goed jaar voor akkerbouwers wereldwijd, ten opzichte van de jaren daarvoor. De kosten die akkerbouwers maakten, waren relatief laag en de verkoopprijs gunstig. Aan het begin van 2021 was er vrij veel onzekerheid door de coronapandemie en zaten veel landen nog in lockdown. Een paar landen begonnen voorzichtig met vaccinatiecampagnes. Later in het jaar trok de vraag wereldwijd aan: meer landen waren inmiddels bezig met vaccineren en langzaam maar zeker gingen economieën weer open. De prijzen van gewassen stegen daardoor veel sneller dan de kosten die de boeren aan het begin van het seizoen hadden.
In 2022 is de situatie ietwat veranderd. De vraag naar gewassen is nog steeds hoger dan normaal. Grote landen willen door de onzekerheid van de coronapandemie graag een voedselvoorraad aanleggen, zodat ze een buffer hebben. De prijzen van gewassen zijn daarom nog relatief hoog. Maar in 2022 profiteren akkerbouwers minder van deze gestegen prijzen: de productiekosten stijgen namelijk ook.
Hoge kosten en risico’s
Akkerbouwers wereldwijd hebben in 2022 met stijgende kosten te maken. We verwachten dat zij vooral rekening moeten houden met hogere prijzen voor gewasbescherming en kunstmest, zeker in Europa. De laatste is indirect gekoppeld aan de gestegen energieprijs omdat 70-80% van de stikstofkunstmestprijs bestaat uit energiekosten. Dit brengt verschillende risico’s met zich mee.
“We verwachten dat akkerbouwers vooral rekening moeten houden met hogere prijzen voor gewasbescherming en kunstmest, zeker in Europa.”
Een akkerbouwer koopt zijn productiemiddelen namelijk vóór het seizoen in. Hierdoor maakt hij al veel kosten maar weet hij nog niet wat hij uiteindelijk gaat verdienen. Wat onder de streep overblijft, is dus nog niet bekend. In het ergste geval maakt de akkerbouwer kosten die hij niet meer terug kan verdienen. Gelukkig kunnen akkerbouwers op verschillende manieren inspelen op de gestegen prijzen.
Inspelen op de situatie
De situatie verschilt per regio en garanties zijn er niet, maar akkerbouwers kunnen risico’s zoveel mogelijk vermijden door bijvoorbeeld slim in te spelen op de hogere kunstmestprijzen. Want gewassen hebben hoe dan ook kunstmest nodig. Om te groeien heeft een plant drie hoofdnutriënten nodig: stikstof, fosfaat en kalium. Stikstof is duur, het meest volatiel en blijft niet lang in de bodem achter. Fosfaat en kalium zijn al in de bodem opgeslagen en bieden dus meer zekerheid. Maar wat kunnen akkerbouwers doen om te besparen op bemestingskosten? Hieronder schetsen we 3 ideeën:
- Pas de samenstelling van kunstmest aan
Een akkerbouwer kan zijn bemestingsplan aanpassen en minder fosfaat of kalium gebruiken, afhankelijk van de bodem kan de plant deze meststoffen uit de bodem halen. Hierdoor kan bespaard worden op bemestingskosten, al zullen beide meststoffen op termijn moeten worden aangevuld in de bodem. - Teel andere gewassen
Om hogere prijzen van stikstofkunstmest te omzeilen kunnen akkerbouwers ervoor kiezen om gewassen te telen die minder stikstof nodig hebben. Denk bijvoorbeeld aan peulvruchten, vlinderbloemen of zomergerst. Wel verschilt het per regio hoe snel ze hun gewasrotatie kunnen aanpassen. - Zet in op precisielandbouw
Doordat de prijzen van kunstmest en gewasbescherming nu zo hoog zijn, kunnen akkerbouwers investeren in meer precisielandbouw. Op termijn hebben ze dan minder gewasbescherming en kunstmest nodig. Bij precisielandbouw wordt gekeken wat de staat van de bodem en het gewas is en wordt de bemesting daarop aangepast. Hierdoor worden productiemiddelen efficiënter ingezet.
Met het rapport biedt Rabobank akkerbouwers en toeleveranciers inzicht in wat ze verwachten in 2022. Het biedt handvatten voor akkerbouwers hoe in te spelen op de gestegen prijzen en de situatie per regio. Lees het hele rapport High Prices, High Costs and High Risk.
