Producenten organisatie consumptieaardappelen in de steigers

De NAV is al lang van mening dat boeren zich moeten organiseren om gezamenlijk een meer gelijkwaardige partner in de keten te zijn en daarmee ook een groter deel van de marge in de keten te kunnen verwerven. Alleen een sterkere positie van de boer kan structureel kostendekkende prijzen opleveren.

Jaarcongres

Op het Jaarcongres van de NAV van afgelopen februari is aandacht besteed aan mogelijke verdienmodellen voor de akkerbouw. De inleiding van Maria Litjens over ‘De mogelijkheden van producenten organisaties in het nieuwe GLB’ wekte hierbij grote interesse. In de discussie werd geopperd dat dit voor de aardappelteelt het proberen waard is. De NAV is hier mee aan de slag gegaan. Inmiddels is er al een groot aantal gesprekken gevoerd met boerenorganisaties in ons land en de ons omringende landen. En ook met handelsbedrijven, de verwerkende industrie, het Ministerie, enz. En uiteraard is er ook regelmatig overleg met VTA (Verenigde Telers Akkerbouw) en ook binnen de NAV is er stevig gediscussieerd. Het resultaat van al die gesprekken is dat het bestuur van de NAV heeft besloten om stappen te zetten om ook daadwerkelijk een PO op te richten.

Ingewikkelde wetgeving

De aanpassing van het GLB, waarin de verruiming van de mogelijkheden voor PO’s staat verwoord is door de NAV bestudeerd. Een herziening van de wet in Nederland, waarbij de nieuwe regelgeving geïmplementeerd wordt, zou voor boeren de gewenste duidelijkheid moeten opleveren. De NAV is van mening dat de teksten die in augustus in een internetconsultatie zijn gepresenteerd, die duidelijkheid nog steeds niet verschaffen.

Na een aantal gesprekken met Litjens is duidelijk dat de grootste aanpassing is dat een PO niet meer onder de mededingingswetgeving valt en dus ook niet meer met een kartelverbod te maken kan krijgen. De enige restrictie is dat een PO niet zo’n groot deel van een sector mag organiseren, dat de concurrentie geheel is uitgesloten. Dus een PO waar alle consumptieaardappeltelers in NL in zitten kan niet, maar als dat bijvoorbeeld 70% is, dan kan dat wel. Verder hoeft een PO volgens Litjens niet de afzet voor de leden te regelen. De leden kunnen dus samenwerken binnen de PO en allerlei afspraken met elkaar maken en daarbij kunnen ze hun eigen afzetstrategie blijven volgen.

Erkenning door de overheid nodig

Om als PO ook daadwerkelijk van de mogelijkheden gebruik te kunnen maken die de nieuwe regelgeving biedt zoals aanbodbeheersing, afspraken maken met afnemers enz., moet deze door de overheid worden erkend. Deze erkenningsprocedure kan maximaal vier maanden duren. Het NAV bestuur had al eerder besloten met het opzetten van een PO aan de slag te gaan en heeft daarom in haar vergadering van 25 september besloten om dan ook te starten met het aanvragen van deze erkenning. De NAV neemt, gesteund door VTA, het initiatief voor oprichten van de Producenten Organisatie Consumptieaardappelen (POC). Het is de bedoeling dat als deze POC stevig op poten staat, deze los van NAV en VTA zal functioneren.

De voordelen van een PO zijn:

Binnen een PO staan telers sterker in de onderhandelingen met afnemers dan iedere teler voor zich;
Er zijn nieuwe mogelijkheden voor PO’s gekomen in het GLB en de risico’s van boetes in het mededingingsrecht zijn er niet meer;
De PO hoeft niet de afzet van de leden te regelen, u kunt dus zelf uw afnemer en afzetstrategie kiezen;
De kosten van lidmaatschap zullen rond de €100,-/jaar zijn.

Drie sporen

De komende tijd wordt langs drie sporen aan de POC gewerkt:

De hierboven beschreven erkenningsaanvraag doorlopen. Daarvoor moeten er een voorlopig bestuur, een oprichtingsakte en statuten zijn.
Ledenwerving, deze is gestart via de leden van NAV en VTA.
Gesprekken met allerlei actoren in de sector en daarbuiten om te informeren en te onderzoeken waar mogelijkheden voor de POC liggen. In de groente- en fruitsector is al veel meer ervaring met PO’s waar de akkerbouw weer van kan leren.

De inzet is dat de POC aan het begin van volgend seizoen voldoende omvang heeft om in de sector een rol van betekenis te kunnen spelen. Daarvoor moet er op alle drie sporen worden doorgewerkt en stappen gemaakt.

Als telers in de sector een gelijkwaardige gespreks- en onderhandelingspartner willen zijn voor de andere schakels in de keten, dan is het van belang dat de POC een flinke omvang krijgt. De huidige wettelijke mogelijkheden voor een PO bieden voor telers de mogelijkheid om die rol van betekenis te kunnen spelen, zonder dat dit ingrijpende gevolgen hoeft te hebben voor de eigen bedrijfsvoering.