Corona heeft grote verschuivingen teweeggebracht in de voedingssector. Uitgaven in de horeca zijn flink lager, en uitgaven in foodretail zijn flink hoger dan voorheen. Daarnaast liggen online verkopen hoger door de groei van boodschappen- en maaltijdenbezorging. Die veranderingen hebben grote consequenties voor de afzetmogelijkheden van leveranciers van voeding aangezien zij zich vaak grotendeels toeleggen op retail of horeca.
Nu de heropening van de horeca in gang is gezet, passen consumenten hun gedrag geleidelijk weer aan. Desondanks blijft het belang van foodretail als afzetkanaal in de komende anderhalf jaar nog groter dan voor corona.
Bestedingen door corona verschoven naar foodretail en online
Tijdens de pandemie zijn bestedingen aan eten en drinken op twee manieren verschoven. De eerste is van horeca naar foodretail (supermarkten en speciaalzaken). In Nederland daalden de bestedingen in 2020 in de horeca (inclusief catering en gemak) met 7 miljard terwijl ze in foodretail met ruim 3 miljard stegen. Dezelfde beweging vond plaats in andere Europese landen. Zo krompen horecabestedingen in Duitsland, Frankrijk, België en het Verenigd Koninkrijk in 2020 in totaal met 90 miljard euro. De omzet van foodretail steeg met 40 miljard euro. De tweede verschuiving is van fysieke bestedingen ter plekke naar online. Naast de sterke omzetgroei van online boodschappen (+50%) en maaltijdbezorging (+35%) in 2020; is ook het aantal webwinkels dat voeding verkoopt flink toegenomen. Dit komt onder andere omdat meer leveranciers hun producten direct aan consumenten zijn gaan verkopen.
Verschuivingen pakken nadelig uit voor veel leveranciers
Voor de groep voedings- en drankenproducenten die voornamelijk aan de retail levert heeft de verschuiving voor hun omzet doorgaans gunstig uitgepakt. Maar er is ook een grote groep leveranciers die zich voornamelijk op horeca richt en het afzetverlies niet kan compenseren met een toename van de verkoop via de retail of een eigen webshop. Dit blijkt bijvoorbeeld uit het feit dat 1 op de 5 voedingsproducenten in het eerste kwartaal nog een beroep deed op de NOW.
Afzetmarkt voedingsproducenten beweegt zich door corona naar een nieuw evenwicht…
Doordat de verschuiving in bestedingen vooral is ingegeven door de coronamaatregelen in de horeca is deze grotendeels van tijdelijke aard. Om een aantal redenen zal de volledige heropening van de horeca de verschuiving van horeca naar retail echter niet direct kunnen terugdraaien. Naar verwachting duurt het zeker anderhalf jaar voor een nieuw evenwicht wordt bereikt.
- Door meer thuiswerken blijft het aantal consumptiemomenten onderweg en op werk op een lager niveau dan voor corona.
- Supermarkten en speciaalzaken gaan er veel werk van maken om hun extra corona-gerelateerde omzet vast te houden.
- De buitenhuisconsumptie van belangrijke doelgroepen zoals jongeren en buitenlandse toeristen staat nog onder druk. Vooral jongeren voelen de economische gevolgen van de coronacrisis in hun portemonnee. De terugkeer van de hoeveelheid buitenlandse toeristen van voor corona kan nog jaren duren. Extra bestedingen van huishoudens die meer hebben kunnen sparen, kunnen dat deels compenseren.
Al met al duurt het naar verwachting zeker anderhalf jaar voordat bestedingen in retail en horeca een nieuw evenwicht bereiken en is de kans groot dat foodretail voor langere tijd meer marktaandeel naar zich toetrekt.
…en uitdaging is om mix van klanten en assortiment daarop aan te laten sluiten
Voedingsbedrijven streven vaak naar een mix van klanten om niet te afhankelijk te zijn van één markt of één land. De coronapandemie heeft laten zien hoe belangrijk de toegang tot alternatieve afzetkanalen kan zijn. Strategische spreiding over meerdere afnemers en afzetkanalen staat daardoor nog nadrukkelijker op de agenda. Terugkeer naar de oude afzetverhoudingen tussen foodretail en foodservice is geen vanzelfsprekendheid omdat consumenten na corona andere keuzes zullen maken en meer opties hebben gekregen. Zeker voor horecaleveranciers kan inzet op alternatieve afzetkanalen voor de komende anderhalf jaar nog nodig blijken. Daarnaast betekent de groei van online boodschappen en maaltijdenbezorging dat een groeiende groep leveranciers zal moeten bepalen welke rol online speelt als afzetkanaal voor hun producten.
Bron: ING
