De Werkgroep Consumptie Aardappelen (WCA) van de NAV heeft weer een inschatting gemaakt van de kostprijs van consumptieaardappelen voor komend seizoen. In de afgelopen jaren hebben aardappeltelers al te maken gehad met een flinke kostenstijging. De WCA berekent dat die kosten voor het komende seizoen verder doorstijgen. De klimaatverandering begint zijn tol te eisen, waardoor de gemiddelde opbrengsten over de afgelopen 5 jaar duidelijk lager zijn. Daarom heeft de WCA besloten de opbrengsten in de berekening met 1,5 ton per hectare te verlagen.
De contractprijzen zijn de afgelopen jaren flink gestegen, maar de berekening voor 2025 laat zien dat de industrie ook dit jaar weer met een verhoging moet komen om gelijke tred te houden met de kostprijs voor de telers. De berekeningen van de WCA komen bijvoorbeeld voor klei leveren afland op 23,2 cent per kilogram en voor leveren uit de schuur week 12 op 29,4 cent per kilogram. Voor zandgrond is dit respectievelijk 19,0 en 24,4 cent per kilogram. NAV ziet ook dat de bewaarkosten flink zijn gestegen, waren die voor oogst 2019 nog ongeveer 1.100 euro per hectare, voor 2025 is dit bijna 2.000 euro per hectare.
Dalende opbrengsten
De WCA berekent al sinds 2010 ieder jaar de kostprijs van consumptieaardappelen voor een voorbeeldbedrijf op zandgrond en op kleigrond. Deze berekeningen worden steeds op dezelfde manier uitgevoerd, zodat ze door de jaren heen goed met elkaar te vergelijken zijn. Voor de inschatting van de kostprijs voor oogst 2025 heeft de WCA wel besloten om rekening te houden met de licht dalende kg-opbrengsten van de afgelopen jaren door de gehanteerde opbrengsten overal met 1,5 ton/ha te verlagen. De klimaatverandering en het daarmee verbonden extremer weer krijgt zijn gevolgen.
Hoe wordt de kostprijs van consumptieaardappelen berekend?
De kostprijs is berekend exclusief btw en de kosten voor beregening. De WCA rekent voor beregenen 270 euro per hectare per keer bij een gift van 25 mm. De teelt- en bewaarkosten zijn de afgelopen seizoenen al flink gestegen en de WCA constateert dat deze kostenstijging het komende seizoen doorzet. De kosten van vooral pootgoed, gewasbescherming, arbeid, grond en energie voor de bewaring stijgen stevig door.
De kosten voor meststoffen en kiemremming vallen lager uit dan vorig jaar en de overige opbrengsten (mest) stijgen komend seizoen ten opzichte van 2024. Uiteindelijk resulteert dit in een kostprijs die 1,1 tot 1,6 cent hoger is dan die van vorig seizoen.
Van kostprijs naar gewenste opbrengstprijs
De WCA rekent altijd een marge van 15 procent op de kale kostprijs voor het risico dat de boer neemt om tot de gewenste opbrengstprijs te komen. Door het extremer wordende weer en het wegvallen van vele essentiële gewasbeschermingsmiddelen is deze marge meer dan nodig om ook in de toekomst nog aardappelen te kunnen blijven telen. Voor 2025 komt de gewenste opbrengstprijs (kostprijs inclusief marge) voor de afland levering voor fritesaardappelen op zand op 19,0 cent per kilogram en op klei afland op 23,2 cent per kilogram. Voor leveren uit de schuur komt de gewenste prijs op zand op 24,4 cent per kilogram en voor klei op 29,4 cent per kilogram.
Het is wel goed om bij de hier berekende kostprijzen te betrekken dat de kosten voor beregenen niet zijn meegenomen. In het huidige klimaat is twee keer beregenen bijna wel ieder jaar nodig en daarmee stijgt de kostprijs al weer 1 cent/kg.
Wanneer is de teelt kostendekkend?
De eerste signalen zijn dat de fritesindustrie de contractprijzen maar minimaal zal aanpassen. Uit de Contracttool van de POC valt af te leiden dat de gemiddelde contractprijs voor oogst 2024 in week 12 ongeveer 26,5 cent/kg is. De berekeningen van de WCA tonen aan dat dit voor veel telers niet voldoende is. Er zijn nog niet veel contractprijzen bekend, maar er zal ten opzichte van de oogst van 2024 nog wel 2 tot 3 cent bij moeten om voor de teler een kostendekkende teelt te realiseren. Het zal sterk afhangen van de verdere voorwaarden of fritesaardappelen op contract voor de teler aantrekkelijk zal zijn.
Kostprijs tafelaardappelen
De WCA heeft vorig jaar ook gekeken naar het verschil in kostprijs tussen fritesaardappelen en tafelaardappelen. De conclusie was dat de kostprijs van tafelaardappelen bij gelijke opbrengst zeker 2,5 tot 3 cent per kilogram hoger is. Omdat opbrengsten en kwaliteitseisen nogal uiteen lopen is het voor tafelaardappelen zeker nodig om een kostprijs te berekenen voor de eigen situatie. Omdat de financiële gevolgen wanneer de vereiste kwaliteit niet wordt gehaald groot kunnen zijn, is de 15 procent risico marge voor tafelaardappelen zeker nodig.
NV-gebieden (nog) geen invloed op kostprijs consumptieaardappelen
In teeltjaar 2025 krijgen veel telers te maken met een stikstofkorting omdat ze in een zogeheten Nutriënten Verontreinigd Gebied zitten. Dit betekent dat daar de stikstofgift voor consumptieaardappelen 25 procent lager uitvalt dan in 2023. Dat dit gevolgen heeft voor de opbrengst mag duidelijk zijn, maar hoe dit precies uitpakt weten we nu nog niet. Daarom heeft de WCA besloten de gevolgen voor 2025 nu niet mee te nemen. Als deze in de loop van het jaar duidelijker zijn, zullen deze in de berekening voor 2026 zeker meegenomen worden.
Bron: NAV
