In korte tijd is de stemming in de Belgische aardappelsector volledig omgeslagen: van zeer positief tot midden februari, naar inmiddels ronduit negatief. Ondanks de slechte marktsituatie blijven de areaaluitbreidingen voor de aardappelteelt en de investeringen in de verwerkende aardappelindustrie vooralsnog gewoon doorgaan.
Aardappelproductie
De Belgische aardappelproductie in 2024 wordt geschat op 4,31 miljoen ton, wat ongeveer gelijk is aan het gemiddelde van de afgelopen vijf jaar. Van de oogst bestond 95% uit bewaaraardappelen, waarvan 68% contractaardappelen waren.
Handel in aardappelen
De totale afzet van aardappelen verliep tot begin februari 2025 nog redelijk, met een daling van 6% ten opzichte van het vijfjarige gemiddelde. De afzet van vrije aardappelen daalde echter sterk, terwijl de handel in contractaardappelen juist toenam. Deze trend zette zich voort in februari en maart, waarbij de prijs van vrije aardappelen in die periode halveerde (van 300 € naar ongeveer 160 € per ton). Als gevolg hiervan lag de aardappelverwerking in deze twee maanden ruim 12% onder het vijfjarige gemiddelde.
Mistanden op de aardappelmarkt
De veranderde stemming bij de aardappelverwerkers heeft grote gevolgen voor de aardappeltelers, die sinds half februari te maken hebben met eenzijdige opzeggingen of wijzigingen van teeltcontracten. Tegelijkertijd zijn veel landbouwers al financiële verplichtingen aangegaan voor het komende seizoen, bijvoorbeeld in de vorm van seizoenspacht of de aankoop van grondstoffen.
Dit gedrag van handelaren en verwerkers is opvallend, aangezien de sector de afgelopen jaren, onder leiding van de Federale Overheidsdienst (FOD) Economie, juist een gedragscode had opgesteld voor het opstellen van teeltcontracten. Als gevolg hiervan hebben de vier vertegenwoordigers van aardappelproducenten (Boerenbond, ABS, FWA en Fiwap) aan de FOD Economie gevraagd een onderzoek in te stellen en te bemiddelen tussen de verwerkers, handelaren en telers.
Oorzaken voor de omgeslagen stemming
Volgens Christophe Vermeulen, CEO van Belgapom (de sectorfederatie van de aardappelhandel en -verwerking), anticipeert de verwerkende industrie op de veranderende vraag- en aanbodmarkt van aardappelen en heeft de industrie tijd nodig om zich hierop aan te passen. Enerzijds is het aardappelareaal en de verwerkingscapaciteit in België de afgelopen jaren flink uitgebreid, maar de vraag, zowel binnen als buiten Europa, is niet in hetzelfde tempo gestegen. Daar komen ook nog de dreigende importheffingen in de VS en de toegenomen productiecapaciteit in Azië bij, wat de marktomstandigheden nog ongunstiger maakt.
Mathieu Vrancken, aardappelteler en voorzitter van Belpotato.be, wijst daarnaast op de huidige gunstige teeltomstandigheden in België. Hierdoor verwachten de verwerkers dat door het grote aanbod de vrijemarktprijs voorlopig onder de contractprijs zal blijven liggen.
Uitbreidingen in de aardappelverwerkende industrie
Ondanks de huidige ongunstige marktsituatie blijven de investeringen in de Belgische aardappelverwerkende industrie doorgaan. Naast de reeds gestarte uitbreidingen van Clarebout en Agristo in Noord-Frankrijk (en ook in India en de VS, zie ons artikel Belgische aardappelsector: successen, uitdagingen en kansen) investeert Lutosa, onderdeel van het Canadese McCain, 225 miljoen euro in de modernisering en uitbreiding van zijn fabriek in Sint-Eloois-Vijve (Waregem). De totale productiecapaciteit van de fabriek zal hierdoor stijgen van 145.000 ton naar 335.000 ton tegen 2027. Ook het Nederlandse Aviko is van plan de capaciteit van zijn fabriek in Poperinge (West-Vlaanderen) te verdubbelen door een tweede productielijn voor friet te bouwen. Hierdoor zou het jaarlijkse productievolume van de fabriek oplopen tot 400.000 ton. Deze investering bevindt zich momenteel nog in de vergunningenfase.
Uitbreiding van het aardappelareaal
Door de hoge vrijemarktprijs tot half februari 2025 (ongeveer 300 euro per ton) en de goede rendementen van de afgelopen jaren, hebben veel landbouwers hun teeltplan voor aardappelen omhoog bijgesteld. De huidige cijfers wijzen erop dat het aardappelareaal in België in 2025 met 6% zal stijgen, tot 106.000 hectare.
Uitdagingen en kansen voor de Belgische aardappeltelers
Volgens een enquête van het Vlaamse proefcentrum Viaverda vormen de hoge grondstofprijzen, extreme weersomstandigheden en de klimaatmaatregelen de grootste uitdagingen voor de Belgische aardappeltelers. Hun hoop is dan ook gericht op plantveredeling en geïntegreerde gewasbescherming.
Bron: Agroberichten Buitenland
