In Europa ziet men een toename van de zogenaamde fytoplasma’s in onze regio. Het zijn aan bacteriën verwante organismen die door glasvleugelcicaden zijn overgebracht. Deze fytoplasma geeft schade in suikerbieten (SBR en RTD) en aardappelen (Stolbur) maar ook in uien, wortelen, maïs en selderij.
Om te monitoren of deze fytoplasma’s ook al in Nederland voorkomen, zet het IRS dit jaar een monitoring op.
Fytoplasma’s
Dit fytoplasma is in 2023 door het IRS al in drie diagnosemonsters van bietenpuntjes aangetoond. De glasvleugelcicaden die dit fytoplasma overbrengen zijn ook al in Nederland gesignaleerd. De belangrijkste reservoirs in het wild voor dit fytoplasma zijn brandnetels en akkerwinde. Elders in Europa heeft dit al tot grote schade in bieten en aardappelen geleid. Het is dus zaak dat we alert zijn op de symptomen om het ook in Nederland vroegtijdig te herkennen.
Cicaden
De cicaden vliegen van juni tot augustus in de bieten of aardappelen en zetten daar hun eitjes af. De eitjes overwinteren in de bodem op een diepte van 20-25 centimeter. Ze zijn voor de ontwikkeling afhankelijk van een waardgewas. Wintertarwe is een bekende waard voor deze overleving. Zonder deze winterwaard sterven ze af. Of alle granen even aantrekkelijk zijn voor de ontwikkeling van de cicaden is nog niet bekend. Hoe het met groenbemesters zit is ook nog niet bekend.
Eind mei komen de cicaden weer als volwassen exemplaren boven de grond en gaan op zoek naar een bietenperceel. Of de cicaden voorkeur hebben voor bieten of aardappelen is nog niet duidelijk.
Hoe zien de cicaden eruit?
Het gaat om zogenaamde glasvleugelcicaden. Er zijn twee soorten die het Stolbur en RTD kunnen overbrengen. Ze zijn ongeveer 0,5 cm groot.
Hoe ziet het eruit in bieten?
Het fytoplasma veroorzaakt in bieten SBR. Dit leidt tot vergeling van de bladtoppen van oudere bladeren; hele percelen kunnen hierdoor zijn aangetast. Deze symptomen kunnen zijn verward met vergelingsvirus (brosse bladeren, aantasting in afgeronde plekken), magnesiumgebrek (lichtverkleuring alleen tussen de nerven) of Verticillium (halfzijdige verwelking).
Er ontstaat hergroei met gelig, spits en asymmetrisch blad. Wanneer de biet is doorgesneden, is bruinverkleuring van de vaatbundels te zien.
Hoe ziet het eruit in aardappel?
Bij Stolbur in aardappelen verkleuren de toppen van de bladeren paars en krullen ze op. Er zijn luchtknolletjes gevormd. Het loof heeft dunne, strak rechtopstaande stengels. De knollen zijn rubberachtig en zullen niet normaal ontkiemen; er worden alleen wat dunne sliertjes gevormd. Inwendig zijn bruinverkleuringen van de vaten te zien.
Monitoring 2025
Om te monitoren of deze fytoplasma’s ook al in Nederland voorkomen, zet het IRS dit jaar een monitoring op. Iedereen is aangemoedigd om verdachte bietenplanten op te sturen naar het IRS. Het formulier dat hierbij hoort, is te downloaden via de website van IRS. Het gaat om vijf hele bietenplanten met aanhangende grond.
Bron: Agrifirm
